بی کتابی

محمدرضا شرفی خبوشان ، متولد 1357 ، مدرس ادبیات فارسی ، نویسنده و شاعر ایرانی است . شرفی خبوشان بابت رمان بی کتابی جایزه کتاب سال ایران در بخش ادبیات و نثر معاصر در دوره سی و پنجم را به دست آورد و توانسته یک داستان خواندنی و جذاب با نثری شیوا و دلنشین و متناسب با آن دوره تاریخی خلق کند .

رمان بی کتابی در ژانر رمان‌ های تاریخی طبقه بندی می شود و به موضوع « کتاب » می‌پردازد . به گفته نویسنده این رمان ، « بی کتابی » نگاهی به یک واقعه تاریخی دارد و رمان سعی کرده ارزش‌گذاری به کتاب توسط ایرانیان را زیر ذره‌ بین قرار دهد . اینکه چقدر در طول تاریخ ما ایرانیان کتاب را مورد توجه قرار داده‌ایم .

ماجرای این رمان ریشه در تاریخ دارد . مظفرالدین شاه کتابداری به نام لسان‌الدوله را به ریاست کتابخانه منصوب می‌کند . آن زمان بیش از 15 هزار کتاب  در کتابخانه وجود داشته که وقتی بعد 11 سال، میرزا قلی خان ریاست را تخویل می ردهد فقط 5 یا 6 هزار جلد در کتابخانه باقی مانده بوده است . هر نسخه‌ و اوراقی از نسخ معروف در موزه‌های جهان است مربوط به این دوره است که این فرد از کتابخانه‌ها خارج کرده است .

میرزا یعقوب خاصه فروش ، که شغلش خرید و فروش کتاب های عتیقه و تاریخی و خطی است با لسان الدوله ، رئیس کتابخانه سلطنتی ارتباط برقرار می­ کند و داستان کتاب بی کتابی شکل می گیرد .

داستان با ورود مخفیانه قهرمان اصلی رمان « میرزا یعقوب خاصه فروش » و شاگردش  به خانه زنی زیبا به نام زکیه شروع می­ شود .

در بخشی از کتاب گوشه ای از این رمان را می خوانید :

این دو روی مثل سیر و سرکه درونم می جوشید . منتظر زکیه بودم که با بقچه ای پر از کتاب داخل شود . دست به ران می کوفتم و بخار افسوس از دهان بیرون می دادم . کم کم به قوه خیال و ذکاوتم داشتم شک می کردم . پاک از خودم ناامید شده بودم . حسابم افتاده بود با مردکه کتاب نشناسِ دزد دم دمی که معلوم نبود از من چه خیالی به سرش زده که سراغم نفرستاده است . این دو روز خبر داشتم که بدایع السحر و عجایب البلدان مصور را تازگی فروخته به مسیو رفیع دندانساز و دروهانیان ارمنی و چهار جلد عجایب المخلوقات مصور و مجالس العشاق را که هفتاد و شش مجلس تصویر دارد داده به اسکندر کوریانس و برادرش آرشاک .

این نشان بدی بود . داشتم یقین می کردم طومار معامله با مرا به هم پیچیده است . در این چه کنم بودم که پا به حجره گذاشت . نبضم سرعت گرفت و گوشم زیر کلاه داغ شد . زکیه بوداز بوی عطرش فهمیدم . با آن قامت پر گوشت و رعنا ایستاده بود و برقع از صورت نمی گرفت . نگاه کرد به آدمم و سر چرخاند طرف من . آدمم داشت دستمال می کشید به صندوق خاتم ، کار اصفهان .

_ کوزه را بردار بیار !

بلند شد سر انداخت پایین و تند رفت داخل پستو و پرده از پسش افتاد . نگاه کردم به زکیه و بلند شدم . رفتم داخل پستو دست گذاشتم پس گردن شاگردم و کشیدمش ته پستو و به نجوا زیر گوشش گفتم :

_ بیرون مراقبت می کنی کی این ضعیفه می رود . در خفا دنبالش می کنی ببینی مسکنش کجاست .

آدمم که رفت کلاهم را جا به جا کردم و گرد از شانه سرداری ام گرفتم و یقه پیراهنم را صاف کردم و با ظرف شکر پنیر از پستو بیرون رفتم . دیدم روبنده را بالا زده و صورتش را طوری به من گرفته که بزک دوزک خوش آب و رنگش در نور ملایم حجره مثل تصویر زنان خندان صورت های چینی به نظر برسد :

_ آن روز اخم و تلخی امروز لبخند و شیرینی این اثر آن کتابچه است که قبض دادید یا تاثیر خاتونی ایستاده در حجره مردانه شما ؟ می بینم که میرزای آنتیک خر آدمش را رد می کند و ترسش ریخته از زن ها و طالب شده به خلوت .

عجب سلیطه ای است . این را باید بگیرم لای مشتم . قاصد سعد من همین است . اگر رامش کنم کارم درست می شود . حتم دارم خوب از لسان الدوله برای خودش می کند .

صفحه 85 کتاب را مطالعه کردید .